Przejdź do zawartości

Bronisław Pietraszewicz

Dodaj linki
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Bronisław Pietraszewicz
Lot, Ryś, Bronek
Ilustracja
podporucznik podporucznik
Data i miejsce urodzenia

16 marca 1922
Duniłowicze

Data i miejsce śmierci

4 lutego 1944
Warszawa

Przebieg służby
Siły zbrojne

Armia Krajowa

Jednostki

Agat

Stanowiska

dowódca I plutonu oddziału dywersji bojowej Agat

Główne wojny i bitwy

II wojna światowa, akcja Kutschera

Odznaczenia
Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari
Multimedia w Wikimedia Commons
Tablica upamiętniająca Bronisława Pietraszewicza „Lota” przy ul. Słowackiego 38/46 w Warszawie
Grób Bronisława Pietraszewicza na warszawskim Cmentarzu Wojskowym na Powązkach

Bronisław Pietraszewicz ps. Lot, Ryś, Bronek (ur. 16 marca 1922 w Duniłowiczach, zm. 4 lutego 1944 w Warszawie) – członek Szarych Szeregów, dowódca I plutonu oddziału dywersji bojowej „Agat”, dowódca akcji i pierwszy wykonawca wyroku na Franzu Kutscherze 1 lutego 1944.

Życiorys

[edytuj | edytuj kod]

Urodził się w Duniłowiczach w województwie nowogródzkim (obecnie Białoruś). W 1924 rodzina przeniosła się do Warszawy (tutaj ojciec, Włodzimierz Pietraszewicz, otrzymał pracę w Głównym Urzędzie Miar)[1] i zamieszkała na Żoliborzu. Był uczniem Państwowego Gimnazjum i Liceum im. Księcia Józefa Poniatowskiego przy ul. Leopolda Lisa-Kuli 16. Do wybuchu wojny ukończył w nim I klasę licealną[2].

Po wybuchu wojny służył w kompanii przysposobienia wojskowego i w jej składzie opuścił Warszawę kierując się do Brześcia. Po rozpadzie oddziału wrócił samotnie do Warszawy. W pierwszych miesiącach okupacji pracował przy rozbiórce zniszczonych domów[1]. Zdał maturę na tajnych kompletach w I Gimnazjum Męskim im. gen. Józefa Sowińskiego w Warszawie, a jesienią 1940 rozpoczął studia na wydziale mechaniki w konspiracyjnej Państwowej Wyższej Szkole Budowy Maszyn i Elektrotechniki im. H. Wawelberga i S. Rotwanda.

Bolesław Pietraszewicz był jednym z najaktywniejszych członków „PET”u. Główny twórca tej organizacji Bolesław Srocki napisał o nim:

(...) Zewnętrznie nie wyglądał na bohatera. Niewysoki, szczupły (...), o śniadej cerze, ciemno i gładko zaczesanych włosach, piwnych oczach pod silnie zarysowanymi brwiami, sprawiał wrażenie nieco wybuchowego i upartego, skłonnego do dysput i polemik teoretyka-intelektualisty. Zdolności jego jako żołnierza i dowódcy były swego rodzaju niespodzianką[3].

Odważny, opanowany, z wrodzonym poczuciem odpowiedzialności za powierzoną pracę i podwładnych, o ujmującym stosunku do ludzi, cieszył się głębokim zaufaniem swoich przełożonych i kolegów[4]. Znajdujące się w domu Spółdzielczego Stowarzyszenia Budowlanego Urzędników Państwowych przy ul. Marymonckiej 6 (obecnie ul. Słowackiego 38)[5] mieszkanie jego rodziców, z którymi mieszkał, było często wykorzystywane na konspiracyjne spotkania[6]. W 1943 w mieszkaniu odbyła się uroczystość złożenia przez grupę członków „Agatu” przysięgi wojskowej[7]. Wprowadził także do konspiracji swoją młodszą siostrę, Helenę Pietraszewicz-Dubiczyńską, ps. „Wrona”[8]. Aby pomóc finansowo rodzinie, pracował nocami jako stróż w kawiarni „Jaskółka” przy ul. Krechowieckiej[9][10].

Był jednym z inicjatorów i głównych wykonawców tzw. akcji megafonowej w dniu święta narodowego 3 maja 1943 na placu Wilsona. Tego dnia grupa pod dowództwem Stefana Rodkiewicza „Lecha” podłączyła zamaskowanym przewodem do telefonicznej szafki rozdzielczej jeden z ulicznych głośników niemieckiego Urzędu Propagandy („szczekaczkę”), urządzając w jednym z pobliskich mieszkań studio nadawcze. O godz. 18.00 przez szczekaczkę nadano poprzedzoną polskimi melodiami wojskowymi 15-minutową audycję składającą się z Roty Marii Konopnickiej i patriotycznego przemówienia zakończonego Mazurkiem Dąbrowskiego. Polskiego hymnu wysłuchało kilkuset zgromadzonych na placu Wilsona ludzi, a informacja o żoliborskiej audycji błyskawicznie obiegła całe miasto[11].

2 lutego 1943 wziął udział w ewakuacji materiałów i przedmiotów z opieczętowanego przez Gestapo mieszkania rodziny Błońskich przy ul. Brackiej 23[12].

W 1943 porzucił studia i rozpoczął kurs w Szkole Podchorążych „Agricola”. Wraz z całym PET-em wszedł do Szarych Szeregów, a następnie w sierpniu 1943, wraz z drużyną CR 500, przeszedł z Grup Szturmowych do nowo utworzonego oddziału „Agat” (późniejszy „Pegaz”)[13]. W listopadzie objął dowództwo I plutonu „Agatu”[14].

Brał udział w rozpoznaniu terenu do akcji pod Celestynowem, a 27 maja 1943 uczestniczył w akcji „Sól”, której celem było zdobycie z magazynów fabryki Kijewski, Scholtze i Spółka przy ul. Siarczanej 6 na Targówku chloranu potasu, niezbędnego do produkcji materiałów wybuchowych[15]. Kontrolowana przez Niemców warszawska fabryka była jedynym producentem tej substancji na terenie Generalnego Gubernatorstwa[16]. Zdobyto 21 beczek chloranu potasu i 10 beczek tlenku żelaza[17].

7 września 1943 uczestniczył w akcji specjalnej na SS-Oberscharführera Franza Bürkla.

1 lutego 1944 dowodził akcją Kutschera, której celem było wykonanie wyroku śmierci na Dowódcy SS i Policji na dystrykt warszawski SS-Brigadeführerze Franzu Kutscherze. Był także pierwszym wykonawcą wyroku.

 Osobny artykuł: Akcja „Kutschera”.

W czasie akcji został postrzelony w brzuch. Razem z Marianem Sengerem „Cichym” trafił do Szpitala Przemienienia Pańskiego, gdzie był operowany[18]. Z powodu denuncjacji rannych przez granatowego policjanta tego samego dnia po południu został przewieziony wraz z „Cichym” z powrotem do lewobrzeżnej części miasta, gdzie ostatecznie trafił do Szpitala Wolskiego przy ul. Płockiej 26. Został umieszczony na oddziale II płucnym kierowanym przez Janinę Misiewicz[19]. Pomimo dwukrotnej transfuzji krwi, „Lot” zmarł o godz. 8.50 rano 4 lutego 1944[19].

Został pochowany w tajemnicy w obecnym miejscu, w kwaterze batalionu „Zośka” (kwatera A20-6-19) na warszawskim cmentarzu Wojskowym na Powązkach[20].

Rozkazem nr 267/BP z dnia 25 marca 1944 Komendant Główny Armii Krajowej nadał pośmiertnie Bronisławowi Pietraszewiczowi Order Virtuti Militari V klasy i awansował go do stopnia podporucznika czasu wojny[21].

Upamiętnienie

[edytuj | edytuj kod]
  • Na ścianie domu przy ul. Słowackiego 38/46, w którym w latach 1928–1944 mieszkał Bronisław Pietraszewicz, znajduje się tablica pamiątkowa[22].
  • W 1990 jego imieniem nazwano jedną z ulic na warszawskim Ursynowie[23].
  • Nazwisko Bronisława Pietraszewicza widnieje na tablicy umieszczonej na kamieniu pamiątkowym znajdującym się w miejscu akcji Kutschera w Alejach Ujazdowskich 23[24].

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ a b Maria Dylawerska, Elżbieta Dziembowska, Zbigniew Gąsior, Danuta Kaczyńska: Akcja na Kutscherę [w:] „Wojskowy Przegląd Historyczny” nr 4. Warszawa: 1959, s. 120.
  2. ↑ Zygmunt Głuszek: Szare Szeregi. Słownik biograficzny. Tom I. Warszawa: Oficyna Wydawnicza RYTM, 2006, s. 248. ISBN 978-83-7399-213-9.
  3. ↑ Danuta Kaczyńska: Dzieje grupy żoliborskiej okupacyjnego „Petu” [w:] Warszawa lat wojny i okupacji 1939–1944. Zeszyt 1. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1971, s. 345.
  4. ↑ Danuta Kaczyńska: Dzieje grupy żoliborskiej okupacyjnego „Petu” [w:] Warszawa lat wojny i okupacji 1939–1944. Zeszyt 1. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1971, s. 346.
  5. ↑ Adam Piechowski: Losy spółdzielni mieszkaniowych w Warszawie w latach okupacji niemieckiej. Warszawa: Spółdzielczy Instytut Wydawniczy, 1992, s. 134, 183. ISBN 83-209-0837-X.
  6. ↑ Danuta Kaczyńska: Dzieje grupy żoliborskiej okupacyjnego „Petu” [w:] Warszawa lat wojny i okupacji 1939–1944. Zeszyt 1. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1971, s. 343.
  7. ↑ Piotr Stachiewicz: „Parasol.” Dziele oddziału do zadań specjalnych Kierownictwa Dywersji Komendy Głównej Armii Krajowej. Warszawa: Instytut Wydawniczy PAX, 1984, s. 143. ISBN 83-211-0273-5.
  8. ↑ Piotr Stachiewicz: „Parasol.” Dzieje oddziału do zadań specjalnych Kierownictwa Dywersji Komendy Głównej Armii Krajowej. Warszawa: Instytut Wydawniczy PAX, 1984, s. 762. ISBN 83-211-0273-5.
  9. ↑ Maria Dylawerska, Elżbieta Dziembowska, Zbigniew Gąsior, Danuta Kaczyńska: Akcja na Kutscherę [w:] „Wojskowy Przegląd Historyczny” nr 4. Warszawa: 1959, s. 121.
  10. ↑ Anna Strzeżek: Od konsumpcji do konspiracji, czyli warszawskie lokale gastronomiczne 1939–1944. Warszawa: Wydawnictwo TRIO, 2012, s. 217. ISBN 978-83-7436-306-8.
  11. ↑ Czesław Michalski: Wojna warszawsko-niemiecka. Warszawa: Wydawnictwo Czytelnik, 1971, s. 350–352.
  12. ↑ Piotr Stachiewicz: „Parasol.” Dziele oddziału do zadań specjalnych Kierownictwa Dywersji Komendy Głównej Armii Krajowej. Warszawa: Instytut Wydawniczy PAX, 1984, s. 45. ISBN 83-211-0273-5.
  13. ↑ Piotr Stachiewicz: „Parasol.” Dziele oddziału do zadań specjalnych Kierownictwa Dywersji Komendy Głównej Armii Krajowej. Warszawa: Instytut Wydawniczy PAX, 1984, s. 721. ISBN 83-211-0273-5.
  14. ↑ Tomasz Strzembosz: Oddziały szturmowe konspiracyjnej Warszawy 1939–1944. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1983, s. 220. ISBN 83-01-04203-6.
  15. ↑ Zygmunt Głuszek: Szare Szeregi. Słownik biograficzny. Tom I. Warszawa: Oficyna Wydawnicza RYTM, 2006, s. 250. ISBN 978-83-7399-213-9.
  16. ↑ Anna Zawadzka, Jan Rossman: Tadeusz Zawadzki „Zośka”. Warszawa: Oficyna Wydawnicza Interim, 1991, s. 209. ISBN 83-85083-10-3.
  17. ↑ Anna Zawadzka, Jan Rossman: Tadeusz Zawadzki „Zośka”. Warszawa: Oficyna Wydawnicza Interim, 1991, s. 210. ISBN 83-85083-10-3.
  18. ↑ Tomasz Strzembosz: Akcje zbrojne podziemnej Warszawy. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1983, s. 431. ISBN 83-06-00717-4.
  19. ↑ a b Jerzy Lubicz-Chojnowski: Działalność konspiracyjna w Szpitalu Wolskim [w: Szpital dobrej woli. Szpital Wolski 1939-1945]. Warszawa: Czytelnik, 2004, s. 36. ISBN 83-07-02980-5.
  20. ↑ Włodzimierz Trojan: Kwatera Batalionu „Zośka”. Warszawa: Fundacja Ochrony Zabytków, 1991, s. 65-66.
  21. ↑ Aleksander Kunicki: Cichy front. Ze wspomnień oficera wywiadu dywersyjnego dyspozycyjnych oddziałów Kedywu KG AK. Warszawa: Instytut Wydawniczy PAX, 1969, s. 128.
  22. ↑ Stanisław Ciepłowski: Wpisane w kamień i spiż. Inskrypcje pamiątkowe w Warszawie XVII–XX w.. Warszawa: Argraf, 2004, s. 271. ISBN 83-912463-4-5.
  23. ↑ Kwiryna Handke: Słownik nazewnictwa Warszawy. Warszawa: Slawistyczny Ośrodek Wydawniczy, 1998, s. 404. ISBN 83-86619-97X.
  24. ↑ Stanisław Ciepłowski: Wpisane w kamień i spiż. Inskrypcje pamiątkowe w Warszawie XVII–XX w.. Warszawa: Argraf, 2004, s. 27. ISBN 83-912463-4-5.
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Bronisław_Pietraszewicz&oldid=74306598”